Na północ
Wi nøt trei a høliday in Sweden this yër? — Szwecja 20132013
Gumowe nosy — zespoły trakcyjne ET/X31K
Chciałbym szerzej opisać elektryczne zespoły trakcyjne serii ET/X31K, które wykorzystywane są do obsługi pociągów Øresund (Øresundståg) łączących Danię ze Szwecją poprzez most nad cieśniną Sund (duń. Øresundsbroen, szw. Öresundsbron). Same zespoły wyglądają bardzo oryginalnie, ale nie bez powodu…
Geneza
Pod koniec lat 70. XX wieku koleje duńskie — DSB postanowiły dokonać zakrojonej na szeroką skalę wymiany taboru. Miała to być rodzina elektrycznych i spalinowych zespołów trakcyjnych, o długości ograniczonej umownie do 125 metrów. Ograniczenie to było związane z stosowaną w Danii promową przeprawą pociągów. Założono również, że będą one klimatyzowane. Po zbudowaniu pierwszych prototypów w 1981 roku, okazało się, że jednostki były za ciężkie (260 t, oczekiwano 210–220 t). Ujawniły również inne wady.Młody inżynier, Niels Tougård Nielsen chciał zmniejszyć masę poprzez zastosowanie wózków wspólnych Jakobsa, zamiast tradycyjnego oparcia każdego wagonu na dwóch wózkach. Mimo początkowej sceptycznej reakcji zespołu konstruktorów, ostatecznie zaakceptowano to rozwiązanie. Ponadto pudła wykonano jako aluminiowe i przeprojektowano wygląd pociągów.
Zamówiono 83 sztuk trójczłonowych spalinowych zespołów trakcyjnych. Jednak dotychczasowy producent, Scandia, w 1987 roku ogłosił bankructwo i pierwszy skład wyprodukowano dopiero w 1988 roku. Ostatecznie, pierwsze pociągi rozpoczęły służbę w lecie 1991 roku z oznaczeniem serii IC3.
W latach 1993–1997 zbudowano 44 jednostki serii IR4. W przeciwieństwie do IC3 są to zespoły elektryczne, zasilane prądem przemiennym 25 kV, 50Hz. Ponadto, każdy pociąg składa się z dwóch skrajnych członów napędnych oraz dwóch środkowych biernych.
Cechą wspólną tych zespołów jest charakterystyczny wygląd ściany czołowej. Wynika on z faktu, iż składy te, podczas kursowania w trakcji wielokrotnej, umożliwiają bezproblemowe przejście między poszczególnymi jednostkami. Rozwiązano to w następujący sposób: kabina maszynisty jest uchylana i chowana w specjalnej obudowie po jednej stronie wagonu, pozostawiając wolną przestrzeń na przejście między zespołami. Gumowe osłony zabezpieczają przejście dla pasażerów ze wszystkich stron i chronią przed warunkami atmosferycznymi. Bardzo praktyczne rozwiązanie, a biorąc pod uwagę fakt, że zespoły te umożliwiają eksploatację w trakcji wielokrotnej do 5 sztuk, otrzymujemy bardzo dużą elastyczność w kształtowaniu podaży miejsc na poszczególne połączenia.
Obecnie ruch lokalny i dalekobieżny w Danii jest praktycznie zdominowany przez gumowe nosy
. A wyprodukowanie kolejnej serii, ET, upowszechniło ich widok również w Szwecji.
ET/X31K
W przeciwieństwie do zespołów IC3 i IR4, pociągi te są oparte na zwykłych wózkach, mają pudła wykonane ze stali (ale poszycie nadal aluminiowe) oraz posiadają strefę obniżonej podłogi do wysokość 600 mm npgs. Są to trójczłonowe EZT dostosowane do zasilania prądem przemiennym 25 kV, 50Hz (Dania) lub 15 kV, 16 2/3Hz (Szwecja). Zostały wyprodukowane przez Bombardier Transportation w szwedzkim Kalmar. Zgodnie z duńską systematyką oznaczono je jako ET, natomiast zgodnie ze szwedzką — X31K (pierwsza litera oznacza rodzaj pojazdu, X — elektryczny zespół trakcyjny; tabor przystosowany do kursowania do Danii dodatkowo oznaczany jest literą K — od Kopenhagi).
Porównanie danych technicznych:
| Oznaczenie | IC3 | IR4 | ET/X31K |
| Producent | ABB Scandia | ABB Traction, ABB Scandia | Adtranz/Bombardier |
| Lata budowy | 1989–1998 | 1993–1997 | 2000–2002 |
| Trakcja | spalinowa, przekładnia mechaniczna | elektryczna, 25 kV, 50 Hz | elektryczna, 25 kV, 50 Hz oraz 15 kV, 16 2/3 Hz |
| Liczba i moc silników | 4x294 kW | 4x420 kW | 8x265 kW |
| Liczba członów | 3 | 4 | 3 |
| Długość całkowita | 58 800 mm | 76 530 mm | 78 900 mm |
| Masa | 97 t | 133 t | 153 t |
| Prędkość maksymalna | 180 km/h | 180 km/h | 180 km/h |
| Wysokość podłogi | 1300 mm | 1300 mm | 1020/600 mm |
| Liczba miejsc | 144 | 227 | 229 |
| Liczba zbudowanych zespołów | 96 | 44 | 90 |
Środkowy wagon zespołu ma obniżoną podłogę do wysokości 600 mm npgs. Umożliwia to bezproblemowy dostęp z peronów o wysokości 550 mm. Sam komfort wsiadania jest zwiększony jeszcze bardziej przez wysuwany stopień zakrywający odstęp między peronem a podestem wejściowym.
W skrajnych wagonach, gdzie podłoga jest na wysokości 1020 mm, wejście jest trzypoziomowe — do dyspozycji pasażerów jest wysuwany stopień na wysokości około 800 mm.
Miejsce, gdzie dzieje się magia. Połączenie dwóch jednostek. Po rozłączeniu z szaf po bokach przejścia wyjmuje się
kabiny maszynisty i mocuje w ścianach czołowych. I można jechać oddzielnie. A gdy jednostki są połączone, to komfort przejścia jest naprawdę wysoki.
Fotele są bardzo wygodne. Ruchome zagłówki pozwalają na przyjęcie naprawdę komfortowej pozycji. Ponadto, podobnie jak we wszystkich pociągach w Szwecji (i Danii chyba też), nie ma tutaj śmietniczek, tylko torebki na odpadki. Przy okazji, w zespołach MR/MRD kursujących u nas w barwach Arrivy, a pochodzących z Danii właśnie również nie ma śmietniczek, a tylko uchwyty do zawieszenia torebek.
Zespoły ET pełnią w zasadzie funkcję pociągów regionalnych. Zapewniają jednak wyższy komfort niż przeciętny, nowy EZT u nas. I do tego poruszają się na co dzień z prędkościami do 180 km/h.
Øresundståg
Sama nazwa jest połączeniem Øresundstog (z duńskiego) i Öresundståg (ze szwedzkiego). Jest to sieć regionalnych połączeń łączących Danię ze Szwecją przez most nad cieśniną Sund. Podstawowa relacja to Kopenhaga – Malmö, jednak większość pociągów ma wydłużone relacje. Po stronie duńskiej do miast: Hellerup, Nivå lub Helsingør, po szwedzkiej do Lund, Kalmaru, Karlskrony lub Göteborga.
Rozkład jest bardzo ładny, cykliczny. Na odcinku Lund — Kopenhaga pociągi jeżdżą przez większość dnia w takcie 20-minutowym. Na dworcu w Kopenhadze była nawet duża tablica z rozkładem jazdy w postaci końcówek minutowych i miejscowości do których zmierzają pociągi o odpowiedniej godzinie.
Bibliografia: Wikipedia, Świat Kolei 12/2011Gumowe nosy — duńskie zespoły trakcyjne.
Przyporządkowane kategorie: Dania (3), ET (1), Øresundståg (3), Szwecja (21), X31K (1)